به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، پنج‌شنبه ۲۵ اردیبهشت‌ماه همزمان با نهمین روز از سی‌وششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، نشست «نقد و بررسی سیرهای مطالعاتی در حوزه کتاب‌های ادبیات»، با حضور احسان رضائی و رضا بهرامی در غرفه اصلی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، برگزار شد.

کتاب خوب را چطور شناسایی کنیم؟

در بخش ابتدایی این نشست، احسان رضایی درباره ضرورت سیر مطالعاتی در حوزه ادبیات، بیان کرد: براساس آمار موجود، ما با تورم نشر در کشور مواجه هستیم. سالانه حدود 65 تا 70 هزار کتاب چاپ اول و 30 هزار کتاب تجدیدچاپ در کشور منتشر می‌شود. از بین این کتاب‌ها، تعداد زیادی از آن‌ها خواندنی نیست و به چاپ دوم نمی‌رسد. دلیلش این است که مثلا برای ارتقاء در هیئت علمی، ارتقاء شغلی و... نیاز به تولید کتاب بیشتر داریم. بیشتر به تعداد کتاب ها توجه می کنیم، نه اینکه مثلا این کتاب برنده چه جایزه ای شده یا چه تاثیرگذاری دارد. این مبتنی بر عدد بودن، باعث می شود که مدام تولید کتاب ما بالا برود.

وی افزود: ما نیاز به آموزش خواندن داریم، نیاز به یک راهنما داریم که چطور بخوانیم، از چه شروع کنیم. مثلا اگر بخواهیم مارکز بخوانیم، قاعدتا باید شاهکارش یعنی «صد سال تنهایی» را بخوانم، اما این کتاب، رمان سخت خوانی است و مدام زمان و شخصیت ها در آن عوض می شود. باید قبل از آن، تعدادی از کتاب های مارکز را بخوانیم و با ذهن و زبان و فرهنگش آشنا باشیم تا بتوانیم به سراغ شاهکارش و به تعبیر برخی، بهترین رمانی که بشر آفریده، برویم. بنابراین، نیاز به یک راهنما داریم که از کجا شروع کنیم و به کجا برسیم.

این نویسنده و کارشناس حوزه ادبیات، همچنین گفت: باید به این توجه کنیم که کتاب خوب را چطور شناسایی کنیم. فرمول واحدی برای این کار نداریم. چند منبع داریم که می توانند به ما پیشنهاد دهند که کتاب را چطور انتخاب و سیر مطالعاتی را چطور پیش ببریم. یکی از منابع، کتابفروش است که کتابها را متناسب با روحیات هر مخاطب، عرضه می کند. منبع دیگر، کتابدارها هستند. کتابدارها، منبع و مرجع بسیار مطمئنی برای توصیه و پیشنهاد کتاب هستند. گروه دیگر، منتقدها هستند که در نشریات و رسانه ها و فضای مجازی می نویسند که پیشنهادات آن ها در مواردی با روحیه ما هم سازگار است. یک منبع خیلی مهم، دوستان کتابخوان ها و جمع های کتابخوانی است. گروه های کتابخوانی، به شدت می‌توانند به ما کمک کنند.

سیر مطالعاتی اگر تجویزی باشد، هیچ وقت جواب نمی دهد

رضا بهرامی نیز در این نشست، درباره برداشت مردم ایران از ادبیات، بیان کرد: باید به این پرسش پاسخ دهیم که چطور انسان‌ها می توانند بفهمند که بین این‌همه کتاب، این کتاب خوب است؟ این بحث یک ملاحظه ای دارد. اینکه ما وقتی برای ادبیات یک قاعده یا سیر مطالعاتی تدوین کنیم، ممکن است که کم‌کم به اعمال سلیقه منجر شود. با توجه به حدود 15 سال سابقه کار در حوزه کتاب، کمابیش می دانم که توقع مخاطبان از قفسه کتاب و کتابفروشی چیست یا دوست دارند چه چیزهایی در کتابفروشی ببینند و اینکه نیاز دارند کتابفروش چطور آن ها را راهنمایی کند.

وی ادامه داد: در یک آسیب شناسی میدانی، متوجه شده ام که این سیر مطالعاتی اگر تجویزی باشد، هیچ وقت جواب نمی دهد. من به عنوان یک کتابفروش ناچارم مانند یک مشاور یا شاید یک هم‌درد، هر مشتری که به کتابفروشی می آید، نسخه مناسب او را بپیچم. اگر یه نسخه مشترک برای همه بپیچم، برای همه اقشار با همه مسائل و با همه انگیزه های متنوع، یک کتاب را معرفی می کنیم. این به نظرم عادت خوبی نیست.

این فعال حوزه نشر، همچنین گفت: به جای اینکه همه به یک نفر نگاه کنند، می توانند تصمیم بگیرند که خودشان کتاب بخوانند. ما باید راهش را یاد بدهیم. راهش این است که مخاطب از خانه اش برود کتابفروشی و از اولین کتابفروشی که دید، بپرسد که چه کتابی برایم مناسب است. اینجا یکی از آن قاب‌های گفت وگو باز می شود. بنابراین، باز شدن انواع باب های گفت وگو، به نظرم مهم ترین و سخت‌ترین راه‌حلی است که ما برای پیدا کردن سیرهای مطالعاتی و سرند کردن این‌همه کتاب داریم.